Siêu âm tim là phương pháp thăm dò, chẩn đoán tình trạng của tim dựa vào việc sử dụng sóng siêu âm tần số cao, giúp thu được những hình ảnh rõ nét liên quan đến cấu trúc và chức năng của tim bao gồm: Cơ tim, hệ thống van tim, màng ngoài tim, các mạch máu xuất phát từ tim, sức co bóp, khả năng hoạt động của tim.
Hiện nay, cùng với những bước tiến vượt bậc trong lĩnh vực y tế, siêu âm tim ngày càng được tối ưu hóa với những kỹ thuật hiện đại. Một số kỹ thuật siêu âm phổ biến hiện nay có thể kể đến như:
Siêu âm tim qua thành ngực
Siêu âm tim qua thành ngực là kỹ thuật đầu tiên phổ biến nhất của siêu âm tim. Đây là phương pháp sử dụng đầu dò đặt dọc theo bờ trái hoặc bờ phải xương ức, mỏm tim, dưới hõm ức, trên hõm ức giúp quan sát, đánh giá cấu trúc và chức năng của tim. Kết quả thu được từ quá trình siêu âm tim qua thành ngực là những hình ảnh 2D, 3D của các cấu trúc tim, và các dòng chảy trong tim.
Siêu âm tim qua thực quản
Siêu âm tim qua thực quản là kỹ thuật siêu âm tim thông qua đầu dò được đặt qua miệng vào thực quản của người bệnh. Nhờ vị trí đầu dò được đặt gần cấu trúc tim và không nhiều cản trở như thành ngực, nên một số hình ảnh thu được rất rõ ràng và chi tiết.
So với siêu âm tim qua thành ngực, thì siêu âm tim qua thực quản có ưu điểm cung cấp hình ảnh các cấu trúc có kích thước nhỏ một cách rõ ràng hơn như: Sùi nội mạc van tim và tổ chức dưới van, đặc biệt trên nền van tim nhân tạo, các luồng thông bất thường trong tim như lỗ bầu dục, thông liên nhĩ,… Theo đó, khi hình ảnh siêu âm tim qua thành ngực bị hạn chế, hoặc cần khảo sát rõ cấu trúc van hoặc những bất thường trong tim, đánh giá trước hay trong khi phẫu thuật, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm tim qua thực quản.
Siêu âm tim gắng sức
Siêu âm tim gắng sức là kỹ thuật siêu âm tim giúp xác định tình trạng của tim và huyết động trong và sau khi người bệnh thực hiện nghiệm pháp gắng sức thể lực hoặc sử dụng thuốc. Hình ảnh siêu âm tim thu được trong quá trình gắng sức bằng thể lực hoặc sử dụng thuốc của người bệnh giúp bác sĩ đánh giá tình trạng cơ tim có được cấp máu đủ trong khi người bệnh gắng sức hay không. Siêu âm tim gắng sức cũng cho biết khả năng hoạt động an toàn của người bệnh có bệnh lý tim mạch đang điều trị, cũng như đánh giá kết quả điều trị.
Siêu âm tim ba chiều thời gian thực
Siêu âm tim 3 chiều thời gian thực (SAT 3D realtime hay còn gọi là siêu âm tim 4D) là kĩ thuật siêu âm tim mới được ứng dụng gần đây. Kỹ thuật siêu âm tim 3 chiều được đánh giá cao với những ưu điểm nổi bật như: chẩn đoán tốt các vấn đề về tim ở trẻ sơ sinh và trẻ em, thu được các hình ảnh cấu trúc phức tạp trong tim, giúp đánh giá chức năng van tim ở những người có tiền sử bị bệnh van tim, hay có những bất thường về cấu trúc tim.
Siêu âm tim 3 chiều đã được ứng dụng từ sau năm 2000. Sự phát triển của đầu dò 3 chiều với các tinh thể phát sóng siêu âm sắp xếp theo ma trận đã cải thiện những nhược điểm của siêu âm tim 2 chiều. Hiện nay, phương pháp chẩn đoán mới này ngày càng được ứng dụng rộng rãi hơn trong chẩn đoán chính xác hầu hết các bệnh tim mạch.
Siêu âm tim 3 chiều tăng khả năng khảo sát thành tim: độ dày/mỏng, khả năng vận động của thành tim từ đó cung cấp thông tin về hình ảnh trong bệnh lý thiếu máu bộ cơ tim. Siêu âm tim 3 chiều có thể được sử dụng để đánh giá chức năng tâm thu của thất trái (LV) cũng như chức năng tâm trương thất trái. Từ đó, có thể giúp chẩn đoán, lượng giá chức năng hay đánh giá hiệu quả điều trị trong nhiều bệnh lý như: chứng phì đại thất trái, bệnh cơ tim phì đại hoặc bệnh cơ tim hạn chế, suy tim nặng, viêm màng ngoài tim co thắt,… Tương tự, việc khảo sát thể tích thất phải (RV) bằng siêu âm 3 chiều vượt trội hơn siêu âm 2 chiều, cho hình ảnh dễ khảo sát hơn, chính xác hơn hay cũng có thể là đơn giản hơn về mặt kỹ thuật.
Siêu âm tim 3 chiều cũng được sử dụng để đánh giá cấu trúc và chức năng của van tim hay tổ chức xung quanh van tim; phát hiện các mảng sùi bám ở van, huyết khối buồng tim, huyết khối gây kẹt các van tim nhân tạo cũ. Với các bệnh lý này, siêu âm tim 3 chiều có khả năng đánh giá tốt hơn hẳn so với siêu âm tim 2 chiều.
Ngoài ra, siêu âm tim 3 chiều cung cấp những thông tin quan trọng trước, trong và sau khi can thiệp qua thông tim như: nong van 2 lá bằng bóng qua da, thủ thuật kẹp van hai lá, thay van động mạch chủ qua da, đóng thông liên nhĩ và lỗ bầu dục thông thương, đặt lồng Watchman trong tiểu nhĩ trái
Một số chỉ định siêu âm tim 3 chiều:
- Van hai lá:
- Đánh giá tình trạng bệnh lý van hai lá: hẹp van, hở van, sùi van,…
- Hướng dẫn thủ thuật nong van hai lá
- Hướng dẫn thủ thuật Mitraclip trong điều trị hở van hai lá
- Van động mạch chủ:
- Đánh giá tình trạng bệnh ý van động mạch chủ: hẹp hở van, sùi van,…
- Hướng dẫn thủ thuật thay van động mạch chủ qua da
- Các bệnh lý tim bẩm sinh:
- Chẩn đoán các bệnh lý tim bẩm sinh
- Hướng dẫn thủ thuật bít dù thông liên nhĩ
- Van tim nhân tạo:
- Đánh giá hoạt động van tim nhân tạo
- Đánh giá huyết khối van nhân tạo, pannus
- Bít tiểu nhĩ trái bằng dụng cụ qua đường ống thông
- Đánh giá các khối u trong tim
(Hình ảnh: Siêu âm tim 4D – 3D real – time tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp)
Hiện nay, Khoa Tim mạch – Bệnh viện Việt Tiệp được trang bị hệ thống máy siêu âm Doppler tim cao cấp, chuyên về khảo sát tim bao gồm các máy được nhập khẩu chính hãng từ hãng Philips và GE, là những hãng hàng đầu về siêu âm tim. Trong đó có hệ thống máy Philips EPIQ Elite mới, ngoài các phần mềm thăm khám tim và mạch máu thông thường còn có các phần mềm phân tích chuyên sâu và hiện đại như siêu âm đánh dấu mô cơ tim, phần mềm thăm khám tim 3D (với đầu dò siêu âm tim 3D qua thành ngực và qua thực quản) với rất nhiều tính năng ưu việt:
- Độ phân giải cao đem lại hình ảnh sắc nét, hiệu suất cao và khả năng định lượng chuyên sâu.
- Hỗ trợ người sử dụng mở rộng tối đa khả năng thăm khám, đẩy mạnh quy trình siêu âm tim mạch và nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc người bệnh.
- Công nghệ xử lý tín hiệu mạnh mẽ.
- Công nghệ giảm nhiễm và xảo ảnh Image Boost đem lại độ phân giải vượt trội, hình ảnh mô đồng nhất.
- Giao diện trực quan, được thiết kế chuyên biệt cho ứng dụng siêu âm tim mạch, tối ưu quy trình và tiết kiệm thời gian thăm khám.
- Hiển thị chân thực, hệ thống EPIQ Elite trang bị Màn hình HD MAX 24 mới, mang lại trải nghiệm hình ảnh siêu âm tối ưu và góc nhìn tuyệt vời cho việc hình dung các hình ảnh lâm sàng.
Máy siêu âm Philips EPIQ Elite hiện được đặt tại Khoa Khám bệnh theo yêu cầu của Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp do các bác sĩ Khoa Tim mạch đảm nhiệm. Với hệ thống máy siêu âm chuyên tim hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ chuyên khoa tim mạch có nhiều năm kinh nghiệm và tâm huyết sẽ mang đến cho người bệnh chất lượng siêu âm tim một cách tốt nhất. Người dân có thể liên hệ số điện thoại Hotline: 02252 636 996 để được tư vấn tận tình, chu đáo.
ThS. BSCKII Bùi Thị Ánh Ngọc – Phó trưởng Khoa Tim mạch
