Procalcitonin – Một dấu ấn chẩn đoán nhiễm khuẩn

1. Procalcitonin là gì? 
Procalcitonin (PCT) là tiền nội tiết tố của calcitonin, cấu tạo gồm 116 acid amin trọng lượng phân tử 127 kD. PCT được tiết bởi tế bào C tuyến giáp, phổi và tụy. Ở những người bị viêm nhiễm hệ thống hoặc nhiễm khuẩn, các mức PCT tăng cao trong máu. Vì vậy, xét nghiệm PCT có giá trị cao trong việc hỗ trợ chẩn đoán phân biệt giữa các bệnh không phải nhiễm khuẩn và các bệnh nhiễm khuẩn cũng như nhiễm khuẩn huyết.
Động học: So với các marker khác, PCT có tính đặc hiệu cao khi đáp ứng với nhiễm khuẩn toàn thân nặng .Trong nhiễm khuẩn, nồng độ PCT sẽ gia tăng sau khoảng 2 giờ, mức độ nhiễm khuẩn càng nghiêm trọng PCT càng tăng cao.Trong huyết tương, procalcitonin có thời gian bán hủy từ 19 đến 24 giờ. Khi tình trạng nhiễm khuẩn được hồi phục, PCT sẽ quay trở lại giá trị bình thường trong vài ngày.

 


2. Khi nào cần xét nghiệm Procalcitonin?
•    Procalcitonin (PCT) là một xét nghiệm được sử dụng để chẩn đoán và theo dõi tình trạng viêm do nhiễm khuẩn được chỉ định:
-    Chẩn đoán phân biệt viêm do nhiễm khuẩn và viêm không do nhiễm khuẩn.
-   Theo dõi các người bệnh có nguy cơ nhiễm khuẩn, phát hiện các nhiễm khuẩn ảnh hưởng hệ thống hoặc các biến chứng của nhiễm khuẩn, đặc biệt trong nhiễm khuẩn huyết.
-   Đánh giá tiên lượng và diễn biến của các bệnh viêm nặng như viêm phúc mạc, nhiễm khuẩn, hội chứng đáp ứng viêm hệ thống và hội chứng suy đa tạng.
-   Chỉ dẫn, đánh giá hiệu quả sử dụng kháng sinh trong điều trị nhiễm khuẩn. 
•    Ngoài ra, các trường hợp chấn thương, tổn thương không do nhiễm khuẩn nhưng để phòng ngừa chẩn đoán nhiễm khuẩn thứ cấp, xét nghiệm định lượng Procalcitonin cũng được thực hiện. 
3. Phương pháp thực hiện xét nghiệm: 
Tại khoa Hoá Sinh bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp, xét nghiệm PCT được thực hiện :
•    Trên hệ thống máy DXI 800 theo phương pháp miễn dịch hoá phát quang. 
•    Trên hệ thống máy Cobas e 601: theo phương pháp miễn dịch điện hoá phát quang.
•    Trên máy vidas theo phương pháp enzym một bước với phát hiện huỳnh quang cuối cùng (ELFA)
4. Ý nghĩa kết quả xét nghiệm Procalcitonin :
Chỉ số xét nghiệm Procalcitonin càng cao phản ánh mức độ nhiễm khuẩn càng nghiêm trọng. Diễn giải kết quả PCT để đánh giá rủi ro tiến triển thành nhiễm khuẩn huyết nặng và sốc nhiễm khuẩn: 
•    PCT < 0,5 ng/mL :Rủi ro thấp về nhiễm khuẩn huyết nặng và/hoặcsốc nhiễm khuẩn
•    PCT ≥ 0,5 ng/mL đến ≤ 2 ng/mL : Nguy cơ trung bình về khả năng tiến triển thành nhiễm khuẩn huyết nặng và/hoặc sốc nhiễm khuẩn
•    PCT > 2,0 ng/mL :Rủi ro cao về nhiễm khuẩn huyết nặng hoặc sốc nhiễm khuẩn.
Nồng độ dưới 0,5 ng/mL không loại trừ khả năng nhiễm khuẩn khu trú hoặc nhiễm khuẩn toàn thân ở các giai đoạn đầu (dưới sáu giờ). Nồng độ PCT từ 0,5 đến 2 ng/mL phải được diễn giải theo hướng cân nhắc bệnh sử của người bệnh.
Ở người bệnh đang điều trị nhiễm trùng, nếu kết quả xét nghiệm Procalcitonin ổn định hoặc tăng lên nghĩa là mức độ nhiễm trùng chưa được khắc phục tốt, cần tiếp tục điều trị và có thể xem xét thay đổi liều kháng sinh.